Tác giả: Bùi Mạnh Đức 
0 
43 
Copy Link
Bookmark
Tốc độ tải trang là một trong những yếu tố then chốt quyết định sự thành công của một website là gì. Bạn có biết rằng, chỉ một giây chậm trễ cũng có thể làm giảm 7% tỷ lệ chuyển đổi? Một trong những thủ phạm thầm lặng gây ra tình trạng này chính là “tài nguyên chặn hiển thị”. Chúng là các tệp CSS và JavaScript buộc trình duyệt phải tạm dừng việc hiển thị trang cho đến khi chúng được xử lý xong. Vấn đề này không chỉ làm người dùng thất vọng vì phải chờ đợi mà còn ảnh hưởng tiêu cực đến thứ hạng SEO của bạn. Hiểu và loại bỏ các tài nguyên này là bước đi chiến lược để tối ưu hóa hiệu suất website, mang lại trải nghiệm mượt mà và giữ chân khách truy cập hiệu quả.
Giới thiệu về tài nguyên chặn hiển thị (Render-blocking resources)
Bạn đã bao giờ truy cập một trang web và phải nhìn chằm chằm vào một màn hình trắng xóa trong vài giây chưa? Đó chính là tác động của tài nguyên chặn hiển thị. Về cơ bản, đây là những tệp tin, thường là CSS và JavaScript, mà trình duyệt web phải tải và xử lý xong xuôi trước khi có thể hiển thị bất kỳ nội dung nào của trang cho người dùng. Hãy tưởng tượng trình duyệt như một người họa sĩ. Trước khi vẽ nên bức tranh (website), anh ta phải đọc toàn bộ bản hướng dẫn về màu sắc (Css là gì) và các hiệu ứng đặc biệt (JavaScript). Nếu bản hướng dẫn quá dài, người xem sẽ phải chờ rất lâu mới thấy được nét vẽ đầu tiên.
Vấn đề này cực kỳ phổ biến và là một trong những nguyên nhân hàng đầu làm chậm tốc độ website. Khi người dùng phải chờ đợi, họ sẽ nhanh chóng mất kiên nhẫn và rời đi, làm tăng tỷ lệ thoát và gây ấn tượng xấu về thương hiệu của bạn. Hơn nữa, các công cụ tìm kiếm như Google cũng ưu tiên các trang web có tốc độ tải nhanh. Do đó, việc xử lý các tài nguyên chặn hiển thị không chỉ là một tinh chỉnh kỹ thuật, mà là một yêu cầu cấp thiết để cải thiện trải nghiệm người dùng, tăng tỷ lệ chuyển đổi và nâng cao vị thế trên bảng xếp hạng tìm kiếm. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu sâu hơn về các loại tài nguyên này, cách xác định và những phương pháp hiệu quả nhất để loại bỏ chúng.
Các loại tài nguyên chặn hiển thị phổ biến
Để giải quyết vấn đề, trước hết chúng ta cần hiểu rõ “kẻ thù” của mình là ai. Có hai loại tài nguyên chính thường gây ra tình trạng chặn hiển thị: CSS và JavaScript. Mặc dù cả hai đều thiết yếu để website hoạt động và trông đẹp mắt, nhưng cách chúng được tải có thể tạo ra sự khác biệt lớn về hiệu suất.
Tài nguyên CSS chặn hiển thị
CSS (Cascading Style Sheets) là ngôn ngữ định hình phong cách cho website của bạn. Nó quyết định màu sắc, font chữ, typography là gì, bố cục (Layout website) và mọi yếu tố thị giác khác. Vì tầm quan trọng này, trình duyệt được lập trình để ưu tiên xử lý CSS trước khi hiển thị bất cứ thứ gì. Trình duyệt cần biết trang web trông như thế nào trước khi bắt đầu “vẽ” nó lên màn hình.
Vậy tại sao CSS lại làm chậm quá trình này? Vấn đề phát sinh khi tệp CSS quá lớn hoặc có quá nhiều tệp CSS khác nhau. Trình duyệt sẽ phải tải xuống và phân tích toàn bộ các tệp này, ngay cả những quy tắc CSS không cần thiết cho phần nội dung mà người dùng nhìn thấy đầu tiên (above-the-fold). Quá trình này tạo ra một “điểm nghẽn cổ chai”, buộc người dùng phải chờ đợi trong khi trình duyệt làm việc ở hậu trường, dẫn đến trải nghiệm không mong muốn.
Tài nguyên JavaScript chặn hiển thị
JavaScript là ngôn ngữ lập trình mang lại tính tương tác cho website, từ các thanh trượt hình ảnh, pop-up cho đến việc xác thực biểu mẫu. Tuy nhiên, JavaScript cũng là một trong những nguyên nhân chặn hiển thị phổ biến nhất. Khi trình duyệt gặp một tệp JavaScript, nó sẽ mặc định dừng mọi công việc khác, bao gồm cả việc phân tích HTML và hiển thị trang, để tải và thực thi tệp lệnh này.
Tại sao lại như vậy? Bởi vì JavaScript có khả năng thay đổi cấu trúc và nội dung của trang (DOM). Trình duyệt phải dừng lại để đảm bảo rằng nó không hiển thị một phiên bản trang cũ kỹ trước khi JavaScript kịp thực hiện các thay đổi của mình. Các loại JavaScript thường gây chặn render bao gồm các thư viện lớn như jQuery, các script theo dõi của bên thứ ba (ví dụ: Google Analytics, Facebook Pixel, một dạng widget là gì), hoặc các đoạn mã xử lý chức năng phức tạp được đặt ở phần đầu của trang. Việc quản lý không tốt thứ tự tải và thực thi JavaScript có thể biến một trang web tiềm năng thành một trải nghiệm ì ạch.
Cách phát hiện tài nguyên chặn hiển thị trên website
Xác định chính xác những tệp tin nào đang làm chậm website của bạn là bước đầu tiên và quan trọng nhất trong quá trình tối ưu. May mắn thay, có rất nhiều công cụ mạnh mẽ và miễn phí giúp bạn thực hiện công việc này một cách dễ dàng.
Sử dụng Google PageSpeed Insights
Google PageSpeed Insights (PSI) là công cụ được tin dùng hàng đầu vì nó không chỉ phân tích hiệu suất mà còn cung cấp các đề xuất cụ thể từ chính Google. Khi bạn chạy phân tích một URL, PSI sẽ trả về một báo cáo chi tiết về tốc độ trang trên cả thiết bị di động và máy tính để bàn.
Để phát hiện tài nguyên chặn hiển thị, hãy tìm đến mục “Cơ hội” (Opportunities) trong báo cáo. Bạn sẽ thấy một khuyến nghị rõ ràng có tên “Loại bỏ tài nguyên chặn hiển thị” (Eliminate render-blocking resources). Nhấp vào đây, công cụ sẽ liệt kê chính xác các tệp URL của CSS và JavaScript đang gây ra vấn đề. Báo cáo cũng ước tính thời gian tiết kiệm được (tính bằng giây) nếu bạn khắc phục lỗi này. Việc hiểu và làm theo hướng dẫn của PSI là cách trực tiếp nhất để cải thiện chỉ số First Contentful Paint (FCP), một trong những yếu-tố-quan-trọng-đo-lường-trải-nghiệm-người-dùng.
Các công cụ khác hỗ trợ phân tích
Bên cạnh Google PageSpeed Insights, có nhiều công cụ phân tích hiệu suất website khác cung cấp những góc nhìn chi tiết và hữu ích.
- Lighthouse: Đây là công cụ mã nguồn mở của Google, được tích hợp sẵn trong trình duyệt Chrome (truy cập bằng cách nhấn F12 -> tab Lighthouse). Lighthouse cung cấp báo cáo toàn diện về hiệu suất, khả năng truy cập, các phương pháp hay nhất và SEO. Báo cáo về tài nguyên chặn hiển thị của nó tương tự như PSI nhưng cho phép bạn kiểm tra trang web ngay trên môi trường máy tính của mình.
- GTmetrix: GTmetrix là một công cụ phân tích rất phổ biến, kết hợp dữ liệu từ Google Lighthouse và Web Vitals. Điểm mạnh của nó là biểu đồ “thác nước” (Waterfall chart) trực quan, cho phép bạn thấy chính xác thứ tự tải của từng tài nguyên, thời gian tải và tài nguyên nào đang chặn các tài nguyên khác. Đây là công cụ tuyệt vời để chẩn đoán sâu hơn về các vấn đề hiệu suất (Phân tích website).
- WebPageTest: Đây là công cụ phân tích nâng cao dành cho các nhà phát triển. WebPageTest cho phép bạn kiểm tra website từ nhiều vị trí địa lý, trên nhiều loại trình duyệt và tốc độ kết nối khác nhau. Nó cung cấp các biểu đồ và dữ liệu cực kỳ chi tiết, giúp bạn hiểu rõ từng mili-giây trong quá trình tải trang. Mặc dù giao diện có phần phức tạp hơn, nhưng thông tin nó mang lại là vô giá để tối ưu hóa ở mức độ chuyên sâu.
Phương pháp loại bỏ tài nguyên chặn hiển thị
Sau khi đã xác định được các “thủ phạm”, đã đến lúc chúng ta áp dụng các kỹ thuật để vô hiệu hóa chúng. Các phương pháp phổ biến và hiệu quả nhất xoay quanh việc thay đổi cách trình duyệt tải và xử lý các tệp CSS và JavaScript.
Trì hoãn tải tài nguyên (Defer)
Thuộc tính defer là một công cụ mạnh mẽ dành riêng cho JavaScript. Khi bạn thêm defer vào thẻ <script>, bạn đang ra lệnh cho trình duyệt: “Hãy tải tệp JavaScript này song song với việc phân tích HTML, nhưng đừng thực thi nó cho đến khi toàn bộ HTML đã được phân tích xong”.
Cách hoạt động này mang lại lợi ích to lớn. Trình duyệt không còn bị chặn lại nữa. Nó có thể tiếp tục xây dựng và hiển thị trang web cho người dùng. Trong khi đó, tệp script được tải về ở chế độ nền. Khi trang đã hiển thị cơ bản, script mới bắt đầu chạy. Kỹ thuật này đặc biệt hữu ích cho các tệp JavaScript không cần thiết cho việc hiển thị nội dung ban đầu, ví dụ như các script cho chức năng tương tác, hiệu ứng animation, hoặc các widget mạng xã hội.
Cách áp dụng rất đơn giản, chỉ cần thêm defer vào thẻ script của bạn:<script src="my-script.js" defer></script>
Tải bất đồng bộ (Async)
Tương tự như defer, thuộc tính async cũng được dùng để tải JavaScript mà không chặn quá trình phân tích HTML. Tuy nhiên, có một sự khác biệt quan trọng. Với async, ngay khi tệp script được tải xong, trình duyệt sẽ tạm dừng việc phân tích HTML để thực thi script đó ngay lập tức. Sau khi thực thi xong, nó mới tiếp tục công việc phân tích HTML.
Vậy khi nào nên dùng async? Async lý tưởng cho các script độc lập, không phụ thuộc vào thứ tự và cũng không cần tương tác với cấu trúc DOM của trang ngay từ đầu. Ví dụ điển hình là các script của bên thứ ba như Google Analytics, script quảng cáo, hoặc các công cụ theo dõi. Chúng có thể chạy bất cứ lúc nào mà không ảnh hưởng đến nội dung chính.
Sự khác biệt cốt lõi:
defer: Tải song song, thực thi theo thứ tự sau khi HTML được phân tích xong.async: Tải song song, thực thi ngay khi tải xong, không theo thứ tự.
Đối với CSS, kỹ thuật phức tạp hơn một chút. Một phương pháp hiệu quả là tách “Critical CSS” – những đoạn CSS tối cần thiết để hiển thị phần đầu của trang (above-the-fold). Bạn sẽ nhúng trực tiếp Critical CSS này vào trong thẻ <style> ở phần <head>. Phần CSS còn lại (non-critical CSS) sẽ được tải về sau bằng cách sử dụng thuộc tính preload kết hợp với một chút JavaScript để áp dụng nó sau khi trang đã tải xong. Cách làm này đảm bảo người dùng thấy nội dung ngay lập tức trong khi phần CSS còn lại được tải về một cách không đồng bộ (Css là gì, Layout website).
Vấn đề thường gặp và cách xử lý
Trên thực tế, việc tối ưu không phải lúc nào cũng đơn giản là thêm defer hay async. Bạn sẽ gặp phải những tình huống phức tạp đòi hỏi giải pháp tinh tế hơn. Dưới đây là hai vấn đề phổ biến và cách để vượt qua chúng.
Tài nguyên không thể trì hoãn do phụ thuộc chức năng
Đôi khi, bạn sẽ gặp những tệp JavaScript cực kỳ quan trọng cho việc hiển thị nội dung chính của trang. Ví dụ, một script chịu trách nhiệm tạo ra một thanh trượt hình ảnh ngay ở đầu trang hoặc một menu điều hướng động (có thể liên quan đến Bootstrap là gì). Nếu bạn trì hoãn (defer) hoặc tải bất đồng bộ (async) script này, trang web có thể bị lỗi hiển thị hoặc “nhảy” bố cục (layout shift) khi script cuối cùng được thực thi, gây ra trải nghiệm rất khó chịu cho người dùng.
Trong trường hợp này, giải pháp không phải là trì hoãn, mà là tối ưu hóa chính tệp script đó. Hãy tự hỏi:
- Tệp này có thực sự cần thiết không? Liệu có thể thay thế chức năng này bằng CSS thuần hoặc một giải pháp nhẹ hơn không?
- Kích thước tệp có thể giảm bớt không? Sử dụng các công cụ minify để loại bỏ các ký tự không cần thiết, giúp tệp nhỏ hơn và tải nhanh hơn.
- Có thể tách script thành các phần nhỏ hơn không? Chỉ tải phần mã cần thiết cho hiển thị ban đầu, phần còn lại có thể được trì hoãn.
Đối với những script bắt buộc phải tải ngay, hãy đảm bảo chúng được đặt ở vị trí hợp lý trong mã nguồn và được tối ưu hóa kích thước tối đa.
Tài nguyên CSS lớn và phức tạp
Một vấn đề nan giải khác là các tệp CSS khổng lồ, đặc biệt là khi sử dụng các framework như Bootstrap hoặc các theme là gì WordPress phức tạp. Một tệp CSS duy nhất chứa hàng ngàn dòng lệnh cho mọi thành phần trên toàn bộ website chắc chắn sẽ chặn hiển thị. Việc cố gắng tải toàn bộ tệp này ngay từ đầu là không hiệu quả.
Giải pháp ở đây là chia nhỏ và ưu tiên.
- Tách Critical CSS: Như đã đề cập, hãy xác định các quy tắc CSS tối cần thiết để tạo kiểu cho phần nội dung hiển thị ngay lập tức (ví dụ: header, menu, banner đầu trang). Nhúng trực tiếp đoạn CSS này vào HTML.
- Tải phần CSS còn lại một cách bất đồng bộ: Phần CSS còn lại (non-critical CSS), vốn dùng cho các thành phần bên dưới hoặc các trang khác, nên được tải sau. Bạn có thể sử dụng thuộc tính
preloadvà JavaScript để áp dụng các kiểu này sau khi trang đã được hiển thị. - Loại bỏ CSS không sử dụng: Sử dụng các công cụ trong Chrome DevTools (tab Coverage) để phát hiện và loại bỏ các quy tắc CSS không được sử dụng trên trang hiện tại. Điều này giúp giảm đáng kể kích thước tệp và tăng tốc độ xử lý của trình duyệt.
Bằng cách áp dụng chiến lược này, bạn đảm bảo người dùng thấy được nội dung có ý nghĩa gần như ngay lập tức, trong khi phần còn lại của trang được tải một cách mượt mà ở hậu trường (Css là gì, Layout website).
Các best practices tối ưu hiệu suất tải trang và trải nghiệm người dùng
Loại bỏ tài nguyên chặn hiển thị là một phần quan trọng, nhưng để đạt được hiệu suất đỉnh cao, bạn cần kết hợp nó với các phương pháp tối ưu hóa toàn diện khác. Dưới đây là những best practices giúp website của bạn không chỉ nhanh mà còn mang lại trải nghiệm tuyệt vời.
- Ưu tiên tải tài nguyên quan trọng trước: Hãy sắp xếp thứ tự tải tài nguyên một cách chiến lược. Nội dung cốt lõi, hình ảnh chính và CSS quan trọng cần được ưu tiên hàng đầu. Sử dụng các gợi ý cho trình duyệt như
preloadvàpreconnectđể báo cho trình duyệt biết những tài nguyên nào cần được tải sớm (Favicon là gì). - Sử dụng kỹ thuật lazy loading cho tài nguyên không thiết yếu: Lazy loading (tải lười) là một kỹ thuật trì hoãn việc tải các tài nguyên (thường là hình ảnh và video) cho đến khi chúng sắp xuất hiện trong màn hình của người dùng. Điều này giúp giảm đáng kể thời gian tải ban đầu, đặc biệt trên các trang có nhiều hình ảnh. Hầu hết các nền tảng hiện đại đều hỗ trợ lazy loading một cách tự nhiên (Thumbnail là gì).
- Giảm thiểu kích thước và số lượng tài nguyên CSS, JS: Mỗi tệp CSS hay JS là một yêu cầu HTTP riêng biệt. Gộp các tệp nhỏ lại với nhau (concatenation) và nén chúng (minification) để loại bỏ các khoảng trắng và ghi chú không cần thiết. Điều này làm giảm cả số lượng yêu cầu và tổng kích thước dữ liệu cần tải về.
- Sử dụng CDN và cache hiệu quả: Mạng phân phối nội dung (CDN) lưu trữ bản sao của website bạn trên các máy chủ khắp thế giới. Khi người dùng truy cập, họ sẽ được phục vụ từ máy chủ gần nhất, giúp giảm độ trễ mạng. Đồng thời, hãy tận dụng bộ nhớ đệm của trình duyệt (browser caching) để lưu trữ các tài nguyên tĩnh. Nhờ đó, trong những lần truy cập sau, người dùng không cần phải tải lại chúng, giúp trang web tải lên gần như tức thì.
Bằng cách kết hợp các phương pháp này, bạn sẽ tạo ra một hệ sinh thái tối ưu toàn diện, đảm bảo website hoạt động nhanh chóng và ổn định.
Tổng kết
Tốc độ không còn là một lựa chọn, mà là một yêu cầu bắt buộc trong thế giới web hiện đại. Việc loại bỏ các tài nguyên chặn hiển thị là một trong những bước đi hiệu quả nhất để phá vỡ xiềng xích đang kìm hãm tốc độ website của bạn. Bằng cách hiểu rõ cách CSS và JavaScript ảnh hưởng đến quá trình render, bạn có thể kiểm soát và tối ưu hóa chúng một cách chủ động.
Hãy nhớ rằng, chìa khóa nằm ở việc ưu tiên. Những gì người dùng cần thấy ngay lập tức phải được tải trước, phần còn lại có thể đợi sau. Việc áp dụng các kỹ thuật như defer và async cho JavaScript, cùng với chiến lược tách Critical CSS, sẽ tạo ra sự khác biệt rõ rệt về thời gian hiển thị nội dung. Đừng quên rằng đây là một quá trình liên tục. Thế giới web luôn thay đổi, và website của bạn cũng vậy. Hãy biến việc sử dụng các công cụ như Google PageSpeed Insights hay GTmetrix thành một thói quen, thường xuyên kiểm tra, đánh giá và tinh chỉnh để duy trì hiệu suất ở mức cao nhất.
Còn chần chừ gì nữa? Hãy bắt đầu tối ưu website của bạn ngay hôm nay. Mỗi mili-giây bạn tiết kiệm được không chỉ giúp cải thiện trải nghiệm người dùng mà còn là một bước tiến vững chắc trên con đường chinh phục thứ hạng SEO bền vững.
