Tác giả: Bùi Mạnh Đức 
0 
139 
Copy Link
Bookmark
Trong thế giới số không ngừng biến đổi, tốc độ chính là yếu tố quyết định thành công. Các doanh nghiệp đang trong cuộc đua phát triển phần mềm để tự động hóa quy trình, tối ưu vận hành và nâng cao trải nghiệm khách hàng. Tuy nhiên, phương pháp lập trình truyền thống thường đòi hỏi thời gian, chi phí và nguồn nhân lực khổng lồ, tạo ra một rào cản lớn. Đây chính là lúc Low-code xuất hiện như một giải pháp đột phá. Low-code là một phương pháp tiếp cận trực quan, cho phép xây dựng ứng dụng nhanh chóng với ít thao tác viết mã hơn. Bài viết này sẽ cùng bạn khám phá Low-code là gì, từ định nghĩa, ưu điểm, so sánh với lập trình truyền thống, đến các công cụ và ứng dụng thực tế của nó trong doanh nghiệp.
Định nghĩa và khái niệm Low-code
Bạn có bao giờ tưởng tượng việc xây dựng một phần mềm lại đơn giản như lắp ráp các khối LEGO không? Đó chính là triết lý đằng sau Low-code.
Low-code là gì?
Low-code là một phương pháp phát triển phần mềm cho phép người dùng tạo ra các ứng dụng và quy trình phức tạp thông qua giao diện đồ họa trực quan thay vì viết hàng ngàn dòng mã lệnh. Nền tảng Low-code cung cấp các thành phần dựng sẵn, các mẫu có thể tái sử dụng và chức năng kéo-thả, giúp tự động hóa những phần việc tốn nhiều thời gian nhất. Điều này cho phép cả những nhà phát triển chuyên nghiệp và những người không có chuyên môn sâu về lập trình (citizen developers) có thể cùng nhau tạo ra các giải pháp công nghệ một cách nhanh chóng.
Các đặc điểm nổi bật của nền tảng Low-code bao gồm một môi trường phát triển tích hợp (IDE) trực quan, các trình kết nối dữ liệu dựng sẵn, và công cụ quản lý vòng đời ứng dụng. Nhờ đó, quá trình từ lên ý tưởng đến triển khai được rút ngắn đáng kể.
Nguyên lý xây dựng ứng dụng trong Low-code
Nguyên lý cốt lõi của Low-code là sự trừu tượng hóa và tự động hóa. Thay vì yêu cầu bạn phải viết mã cho từng chức năng, nền tảng Low-code cung cấp các khối (building blocks) đã được lập trình và kiểm thử sẵn. Bạn chỉ cần lựa chọn các khối chức năng mình cần, kéo-thả chúng vào quy trình làm việc và cấu hình logic nghiệp vụ.
Ví dụ, để tạo một biểu mẫu nhập liệu, bạn không cần viết mã HTML, CSS và JavaScript. Bạn chỉ cần kéo thành phần “Form” vào giao diện, sau đó tiếp tục kéo các trường như “Text Input”, “Date Picker” hay “Dropdown Menu”. Phía sau hậu trường, nền tảng sẽ tự động tạo ra mã nguồn tương ứng. Điều này không chỉ giúp tăng tốc độ mà còn giảm thiểu sai sót do con người gây ra.
Ưu điểm của phương pháp phát triển Low-code
Việc áp dụng Low-code không chỉ là một xu hướng công nghệ mà còn mang lại những lợi ích chiến lược, giúp doanh nghiệp bứt phá trong môi trường cạnh tranh.
Tiết kiệm thời gian và chi phí
Đây là ưu điểm rõ ràng và hấp dẫn nhất của Low-code. Bằng cách giảm thiểu việc viết mã thủ công, các nhà phát triển có thể tạo ra ứng dụng nhanh hơn gấp nhiều lần so với phương pháp truyền thống. Thời gian từ lúc lên ý tưởng đến khi ra mắt sản phẩm (time-to-market) được rút ngắn đáng kể, giúp doanh nghiệp nhanh chóng nắm bắt cơ hội thị trường.
Thêm vào đó, Low-code giúp giảm bớt sự phụ thuộc vào các lập trình viên chuyên môn cao, vốn là nguồn nhân lực đắt đỏ và khan hiếm. Các nhân viên nghiệp vụ, những người hiểu rõ quy trình của mình nhất, có thể tự mình xây dựng các ứng dụng đơn giản, giải phóng đội ngũ IT để họ tập trung vào những nhiệm vụ phức tạp hơn. Điều này giúp tối ưu hóa nguồn lực và cắt giảm chi phí phát triển một cách hiệu quả.
Tăng tính linh hoạt và khả năng mở rộng
Thế giới kinh doanh luôn thay đổi, và các ứng dụng phần mềm cũng cần phải thích ứng theo. Với Low-code, việc thay đổi, cập nhật hay nâng cấp ứng dụng trở nên cực kỳ đơn giản. Thay vì phải đào sâu vào mã nguồn phức tạp, bạn có thể điều chỉnh logic hoặc giao diện một cách trực quan chỉ bằng vài cú nhấp chuột.
Hầu hết các nền tảng Low-code hàng đầu đều được thiết kế để dễ dàng tích hợp với các hệ thống khác thông qua API. Bạn có thể kết nối ứng dụng của mình với CRM, ERP, các dịch vụ đám mây và cơ sở dữ liệu một cách liền mạch. Khả năng mở rộng cũng là một điểm cộng lớn, các nền tảng này thường được xây dựng trên kiến trúc đám mây hiện đại, đảm bảo ứng dụng của bạn có thể xử lý lượng người dùng và dữ liệu ngày càng tăng.
So sánh Low-code với phương pháp lập trình truyền thống
Để hiểu rõ hơn giá trị của Low-code, hãy đặt nó lên bàn cân với phương pháp lập trình truyền thống (thường gọi là High-code hoặc Pro-code).
Điểm khác biệt về quy trình phát triển
Quy trình phát triển truyền thống thường tuân theo mô hình Waterfall hoặc Agile là gì một cách nghiêm ngặt, bao gồm các giai đoạn riêng biệt: thu thập yêu cầu, thiết kế, lập trình, kiểm thử, triển khai và bảo trì. Mỗi giai đoạn đòi hỏi chuyên môn sâu và có thể kéo dài hàng tuần, thậm chí hàng tháng. Việc viết mã thủ công chiếm phần lớn thời gian và công sức.
Ngược lại, Low-code thúc đẩy một quy trình phát triển lặp lại và cực kỳ nhanh chóng. Việc tạo mẫu (prototyping) có thể hoàn thành chỉ trong vài giờ. Người dùng nghiệp vụ và đội ngũ IT có thể ngồi lại cùng nhau, trực tiếp xây dựng và điều chỉnh ứng dụng ngay trên nền tảng. Vòng lặp phản hồi được rút ngắn, giúp sản phẩm cuối cùng bám sát với yêu cầu thực tế hơn.
Ưu nhược điểm từng phương pháp
Cả hai phương pháp đều có chỗ đứng riêng và phù hợp với những mục đích khác nhau.
Lập trình truyền thống:
- Ưu điểm: Cung cấp khả năng tùy chỉnh vô hạn và toàn quyền kiểm soát mã nguồn. Tối ưu cho các hệ thống cực kỳ phức tạp, đòi hỏi hiệu năng cao hoặc các thuật toán độc quyền.
- Nhược điểm: Tốn nhiều thời gian, chi phí cao, đòi hỏi đội ngũ lập trình viên tay nghề cao. Quy trình cứng nhắc và khó thay đổi khi yêu cầu biến động.
Phát triển Low-code:
- Ưu điểm: Tốc độ phát triển cực nhanh, chi phí thấp hơn, dễ dàng sử dụng cho cả người không chuyên. Tăng cường sự hợp tác giữa nghiệp vụ và IT, linh hoạt trong việc thay đổi.
- Nhược điểm: Có thể bị giới hạn về khả năng tùy chỉnh cho các tính năng quá đặc thù. Doanh nghiệp có thể bị phụ thuộc vào nhà cung cấp nền tảng (vendor lock-in). Hiệu năng có thể không tối ưu bằng ứng dụng được viết mã thủ công hoàn toàn.
Các công cụ và nền tảng Low-code phổ biến
Thị trường Low-code đang phát triển sôi động với nhiều nhà cung cấp mang đến các giải pháp mạnh mẽ. Việc lựa chọn đúng nền tảng là chìa khóa để khai thác tối đa lợi ích của phương pháp này.
Giới thiệu một số nền tảng Low-code nổi bật
Dưới đây là một vài cái tên hàng đầu đang định hình ngành công nghiệp Low-code:
- Microsoft Power Apps: Là một phần của hệ sinh thái Microsoft Power Platform, Power Apps cho phép người dùng xây dựng nhanh các ứng dụng tùy chỉnh, tích hợp sâu với Office 365, Dynamics 365 và Azure. Đây là lựa chọn tuyệt vời cho các doanh nghiệp đã sử dụng hệ sinh thái của Microsoft.
- OutSystems: Một nền tảng Low-code hiệu suất cao, tập trung vào việc phát triển các ứng dụng doanh nghiệp phức tạp. OutSystems cung cấp khả năng tùy chỉnh mạnh mẽ và quản lý toàn bộ vòng đời ứng dụng.
- Mendix: Nổi bật với khả năng hỗ trợ cộng tác liền mạch giữa các nhà phát triển và người dùng nghiệp vụ. Mendix cung cấp một môi trường phát triển trực quan và linh hoạt, phù hợp với nhiều loại ứng dụng khác nhau.
- AppGyver (thuộc SAP): Một nền tảng No-code/Low-code chuyên nghiệp cho phép tạo ra các ứng dụng cho di động và web mà không cần viết một dòng mã nào, đặc biệt mạnh mẽ khi tích hợp với hệ thống SAP.
Tiêu chí lựa chọn nền tảng Low-code phù hợp
Làm thế nào để chọn được công cụ phù hợp nhất cho doanh nghiệp của bạn? Hãy xem xét các tiêu chí sau:
- Mục tiêu dự án: Bạn cần xây dựng ứng dụng gì? Một ứng dụng nội bộ đơn giản hay một hệ thống phức tạp cho khách hàng?
- Đối tượng người dùng: Ai sẽ là người phát triển chính? Lập trình viên chuyên nghiệp hay nhân viên nghiệp vụ (citizen developers)?
- Tính năng cần thiết: Nền tảng có cung cấp đủ các trình kết nối, thành phần giao diện và logic bạn cần không?
- Khả năng mở rộng và bảo mật: Nền tảng có đáp ứng được yêu cầu về hiệu năng và bảo mật của doanh nghiệp bạn khi phát triển trong tương lai không?
- Chi phí: Xem xét mô hình định giá (theo người dùng, theo ứng dụng) và tổng chi phí sở hữu.
Ứng dụng của Low-code trong phát triển phần mềm và doanh nghiệp
Low-code không chỉ là một công cụ cho IT mà đã trở thành một động lực thúc đẩy chuyển đổi số trên toàn doanh nghiệp, mở ra vô số khả năng ứng dụng.
Sử dụng Low-code trong các lĩnh vực phổ biến
Sự linh hoạt của Low-code cho phép nó được áp dụng trong nhiều bài toán thực tế:
- Tự động hóa quy trình nghiệp vụ (BPA): Đây là ứng dụng phổ biến nhất. Doanh nghiệp sử dụng Low-code để xây dựng các ứng dụng quản lý phê duyệt, theo dõi công việc, quản lý yêu cầu nghỉ phép, giúp loại bỏ giấy tờ và các quy trình thủ công.
- Xây dựng ứng dụng nội bộ: Tạo ra các công cụ tùy chỉnh cho các phòng ban như ứng dụng quản lý nhân sự, cổng thông tin cho nhân viên, công cụ quản lý tài sản, giúp tăng năng suất làm việc.
- Phát triển các cổng thông tin khách hàng và đối tác: Xây dựng nhanh các cổng thông tin an toàn cho phép khách hàng truy cập dữ liệu, theo dõi đơn hàng hoặc đối tác đăng ký và tương tác.
- Thương mại điện tử: Low-code có thể được dùng để tạo các trang sản phẩm, giỏ hàng hoặc các tính năng phụ trợ cho hệ thống e-commerce chính, giúp triển khai các chiến dịch marketing nhanh hơn.
Lợi ích cho doanh nghiệp khi áp dụng Low-code
Việc đưa Low-code vào chiến lược công nghệ mang lại những lợi ích vượt trội:
- Tăng tốc độ đổi mới: Doanh nghiệp có thể thử nghiệm các ý tưởng mới và tung ra sản phẩm một cách nhanh chóng mà không cần đầu tư quá lớn. Khả năng tạo mẫu nhanh giúp xác thực ý tưởng trước khi cam kết nguồn lực.
- Trao quyền cho nhân viên: Low-code trao quyền cho các “citizen developer” – những nhân viên am hiểu nghiệp vụ nhưng không phải là lập trình viên. Họ có thể tự tạo ra các công cụ mình cần, giảm tải cho bộ phận IT và thúc đẩy văn hóa sáng tạo từ bên trong.
- Tối ưu hóa chi phí vận hành: Tự động hóa các quy trình thủ công giúp giảm thiểu sai sót, tiết kiệm thời gian và cho phép nhân viên tập trung vào các công việc có giá trị cao hơn.
Hướng dẫn bắt đầu với phát triển Low-code
Bạn cảm thấy hứng thú và muốn tự mình trải nghiệm sức mạnh của Low-code? Việc bắt đầu dễ dàng hơn bạn nghĩ rất nhiều.
Những bước cơ bản để tiếp cận Low-code
Hãy làm theo lộ trình đơn giản sau đây để bắt đầu hành trình của bạn:
- Lựa chọn một công cụ: Hãy bắt đầu với một nền tảng có phiên bản miễn phí hoặc dùng thử, ví dụ như Microsoft Power Apps, AppGyver hoặc Bubble. Điều này cho phép bạn khám phá mà không tốn chi phí.
- Nghiên cứu tài liệu và hướng dẫn: Hầu hết các nền tảng đều có hệ thống tài liệu, video hướng dẫn và cộng đồng hỗ trợ rất lớn. Hãy dành thời gian xem qua các bài hướng dẫn cơ bản để nắm được khái niệm cốt lõi.
- Thực hành với một dự án nhỏ: Đừng cố gắng xây dựng một hệ thống phức tạp ngay lập tức. Hãy bắt đầu với một dự án đơn giản như một ứng dụng “To-do list”, một biểu mẫu thu thập phản hồi, hoặc một ứng dụng quản lý danh bạ cá nhân. Việc hoàn thành một dự án nhỏ sẽ giúp bạn tự tin hơn rất nhiều.
Kỹ năng và kiến thức cần thiết
Tin tốt là bạn không cần phải là một chuyên gia lập trình. Tuy nhiên, để xây dựng được các ứng dụng hữu ích, bạn cần trang bị một vài kiến thức nền tảng:
- Tư duy logic: Hiểu cách các quy trình hoạt động, cách dữ liệu di chuyển và cách các điều kiện (nếu… thì…) được áp dụng.
- Hiểu biết về mô hình dữ liệu: Bạn cần biết cách cấu trúc dữ liệu của mình. Ví dụ, một ứng dụng quản lý dự án sẽ cần các bảng dữ liệu cho “Dự án”, “Công việc”, và “Người dùng”. Bạn có thể tìm hiểu thêm về Database là gì và SQL là gì để hỗ trợ việc thiết kế dữ liệu.
- Kiến thức về nghiệp vụ: Đây là lợi thế lớn nhất của bạn. Bạn là người hiểu rõ nhất quy trình mình muốn tự động hóa. Việc kết hợp kiến thức nghiệp vụ với công cụ Low-code sẽ tạo ra những giải pháp thực sự giá trị.
Tương lai và xu hướng phát triển của Low-code
Low-code không phải là một xu hướng nhất thời. Nó đang định hình lại tương lai của ngành công nghiệp phần mềm và sẽ ngày càng trở nên mạnh mẽ hơn.
Theo dự báo của các hãng phân tích uy tín như Gartner, thị trường Low-code sẽ tiếp tục tăng trưởng với tốc độ chóng mặt. Đến năm 2025, phần lớn các ứng dụng mới do doanh nghiệp phát triển sẽ được xây dựng trên các nền tảng Low-code. Sự phát triển này được thúc đẩy bởi nhu cầu chuyển đổi số ngày càng cấp thiết và sự thiếu hụt nhân tài trong ngành IT.
Trong tương lai gần, chúng ta sẽ thấy các xu hướng sau đây trở nên phổ biến:
- Tích hợp Trí tuệ nhân tạo (AI) và Máy học (ML): Các nền tảng Low-code sẽ tích hợp sẵn các mô hình AI, cho phép người dùng dễ dàng thêm các tính năng thông minh vào ứng dụng như nhận dạng hình ảnh, xử lý ngôn ngữ tự nhiên hay đưa ra dự báo.
- Siêu tự động hóa (Hyperautomation): Low-code sẽ là một trụ cột của siêu tự động hóa, kết hợp với Robotic Process Automation (RPA) và AI để tự động hóa các quy trình kinh doanh phức tạp từ đầu đến cuối.
- Mở rộng ứng dụng đa ngành: Low-code sẽ không chỉ giới hạn ở các ứng dụng văn phòng mà sẽ lấn sân sang các lĩnh vực phức tạp hơn như IoT, phân tích dữ liệu lớn và thậm chí cả phát triển game.
Các vấn đề thường gặp và cách khắc phục
Mặc dù mang lại nhiều lợi ích, Low-code cũng có những thách thức và giới hạn riêng. Hiểu rõ chúng sẽ giúp bạn sử dụng công cụ này một cách hiệu quả hơn.
Giới hạn tùy chỉnh và linh hoạt
Đây là lo ngại lớn nhất khi nói về Low-code. Mặc dù các nền tảng ngày càng mạnh mẽ, vẫn sẽ có những yêu cầu nghiệp vụ quá đặc thù hoặc phức tạp mà giao diện kéo-thả không thể đáp ứng. Việc cố gắng “bẻ cong” công cụ có thể dẫn đến một giải pháp kém hiệu quả.
Cách khắc phục:
- Chọn nền tảng phù hợp: Một số nền tảng (như OutSystems) cho phép lập trình viên chèn thêm mã tùy chỉnh (custom code) để giải quyết các bài toán phức tạp.
- Áp dụng phương pháp kết hợp: Sử dụng Low-code cho 80% các tính năng phổ thông và phát triển phần 20% phức tạp còn lại bằng lập trình truyền thống, sau đó tích hợp chúng lại với nhau.
- Xác định phạm vi rõ ràng: Đừng cố gắng dùng Low-code cho mọi thứ. Hãy nhận biết khi nào một yêu cầu đã vượt quá khả năng của nền tảng và cần đến giải pháp High-code.
Bảo mật và quản lý dữ liệu
Khi bạn xây dựng ứng dụng trên một nền tảng của bên thứ ba, đặc biệt là trên đám mây, các vấn đề về bảo mật và chủ quyền dữ liệu là cực kỳ quan trọng. Dữ liệu của công ty bạn sẽ được lưu trữ và xử lý ở đâu? Nền tảng có tuân thủ các quy định về bảo mật như GDPR hay không?
Cách khắc phục:
- Lựa chọn nhà cung cấp uy tín: Ưu tiên các nhà cung cấp lớn, có danh tiếng tốt và các chứng chỉ bảo mật quốc tế.
- Hiểu rõ mô hình chia sẻ trách nhiệm: Nhà cung cấp nền tảng chịu trách nhiệm bảo mật cho hạ tầng, nhưng bạn chịu trách nhiệm về cách bạn xây dựng, cấu hình và cấp quyền truy cập cho ứng dụng của mình.
- Thiết lập quy trình quản trị (governance): Xây dựng các quy tắc rõ ràng về việc ai được phép xây dựng ứng dụng, loại dữ liệu nào được phép sử dụng, và quy trình kiểm duyệt ứng dụng trước khi triển khai.
Các best practices khi phát triển bằng Low-code
Để gặt hái thành công lâu dài với Low-code, việc áp dụng các phương pháp hay nhất (best practices) là điều không thể thiếu.
- Luôn xác định rõ yêu cầu và mục tiêu dự án: Đừng lao vào xây dựng ngay. Hãy dành thời gian để hiểu rõ vấn đề bạn cần giải quyết và mục tiêu cần đạt được. Một kế hoạch rõ ràng ngay từ đầu sẽ giúp bạn tiết kiệm rất nhiều thời gian sau này.
- Tận dụng tối đa khả năng tự động hóa nhưng không bỏ qua kiểm soát chất lượng: Low-code giúp bạn đi nhanh, nhưng đừng vì thế mà bỏ qua giai đoạn kiểm thử. Hãy đảm bảo ứng dụng hoạt động đúng như mong đợi và không có lỗi trước khi đưa vào sử dụng chính thức.
- Không phụ thuộc hoàn toàn vào nền tảng để giữ tính linh hoạt: Hãy suy nghĩ về chiến lược dài hạn. Dữ liệu của bạn có thể xuất ra được không? Ứng dụng có thể tích hợp với các hệ thống khác ngoài nền tảng không? Tránh tình trạng “vendor lock-in” sẽ giúp bạn linh hoạt hơn trong tương lai.
- Đào tạo đội ngũ và xây dựng quy trình phù hợp: Đầu tư vào việc đào tạo cho cả “citizen developer” và lập trình viên chuyên nghiệp về cách sử dụng nền tảng hiệu quả. Xây dựng một quy trình quản trị rõ ràng để đảm bảo các ứng dụng được tạo ra một cách nhất quán, an toàn và có chất lượng.
Kết luận
Low-code đã và đang tạo ra một cuộc cách mạng trong ngành phát triển phần mềm. Bằng cách dân chủ hóa công nghệ, nó cho phép các doanh nghiệp ở mọi quy mô có thể xây dựng các giải pháp kỹ thuật số một cách nhanh chóng, hiệu quả và ít tốn kém. Từ việc tự động hóa các quy trình nội bộ đơn giản đến việc tạo ra các ứng dụng phức tạp cho khách hàng, Low-code mở ra một kỷ nguyên mới của sự sáng tạo và linh hoạt.
Đây không còn là một khái niệm của tương lai, mà là một công cụ mạnh mẽ của hiện tại. Việc nắm bắt và áp dụng Low-code sẽ giúp doanh nghiệp của bạn tăng tốc trong hành trình chuyển đổi số. Đừng ngần ngại, hãy bắt đầu tìm hiểu thêm về các nền tảng Low-code phù hợp và thử nghiệm xây dựng dự án đầu tiên của bạn ngay hôm nay!
