Tác giả: Bùi Mạnh Đức 
0 
21 
Copy Link
Bookmark
Chào bạn, quản trị một VPS là gì cũng giống như việc bạn là người thuyền trưởng chèo lái con tàu kỹ thuật số của riêng mình. Để con tàu đó luôn vững vàng trước sóng gió của không gian mạng, việc đầu tiên và quan trọng nhất chính là giữ chặt chiếc chìa khóa khoang lái – mật khẩu của bạn. Một mật khẩu yếu chẳng khác nào một ổ khóa lỏng lẻo, dễ dàng bị bẻ gãy bởi những kẻ có ý đồ xấu. Mất quyền kiểm soát VPS có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng như mất dữ liệu quan trọng, website bị tấn công, hoặc máy chủ của bạn bị biến thành công cụ để thực hiện các hành vi vi phạm pháp luật. Hiểu được điều đó, bài viết này của AZWEB sẽ là cuốn cẩm nang chi tiết, hướng dẫn bạn từng bước cách đổi mật khẩu VPS trên cả hai hệ điều hành phổ biến là Linux và Windows Server 2025. Chúng tôi sẽ cùng bạn đi qua quy trình, các lưu ý để đặt mật khẩu mạnh và những phương pháp tăng cường bảo mật hiệu quả, giúp bạn tự tin bảo vệ tài sản số của mình một cách an toàn nhất.
Giới thiệu về VPS và tầm quan trọng của bảo mật mật khẩu
Bạn có thể hình dung Máy chủ ảo riêng (VPS – Virtual Private Server) giống như một căn hộ riêng trong một tòa chung cư cao cấp. Bạn có không gian riêng tư, toàn quyền trang trí và sử dụng các tiện ích bên trong, nhưng vẫn chia sẻ hạ tầng chung của tòa nhà (máy chủ vật lý). VPS đóng vai trò là một máy chủ độc lập, cho phép bạn cài đặt hệ điều hành, triển khai ứng dụng, lưu trữ website và quản lý dữ liệu mà không bị ảnh hưởng bởi “những người hàng xóm” khác. Đây là giải pháp mạnh mẽ và linh hoạt, được nhiều doanh nghiệp và nhà phát triển tin dùng.
Vậy tại sao bảo mật mật khẩu VPS lại quan trọng đến thế? Mật khẩu chính là chiếc chìa khóa duy nhất để vào “căn hộ số” của bạn. Nếu chiếc chìa khóa này rơi vào tay kẻ xấu, rủi ro là không thể lường trước. Kẻ tấn công có thể truy cập trái phép, đánh cắp dữ liệu khách hàng, thay đổi nội dung website, cài cắm mã độc để đào tiền ảo, hoặc thậm chí sử dụng VPS của bạn làm bàn đạp để tấn công các hệ thống khác. Điều này không chỉ gây thiệt hại về tài chính mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín thương hiệu của bạn.
Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng nhau khám phá cách thay đổi mật khẩu một cách an toàn trên cả Linux Server và Windows Server. AZWEB sẽ đồng hành cùng bạn, từ những bước chuẩn bị đầu tiên cho đến các phương pháp nâng cao bảo mật, đảm bảo “căn hộ số” của bạn luôn là một pháo đài bất khả xâm phạm.
Hướng dẫn đổi mật khẩu VPS trên Linux Server qua Terminal
Đối với những ai quản trị máy chủ Linux, Terminal là công cụ quyền lực và hiệu quả nhất. Việc đổi mật khẩu qua giao diện dòng lệnh không chỉ nhanh chóng mà còn giúp bạn hiểu rõ hơn về cách hệ thống hoạt động. Hãy cùng AZWEB thực hiện từng bước một cách cẩn thận nhé.
Chuẩn bị trước khi đổi mật khẩu trên Linux
Trước khi bắt đầu, bạn cần đảm bảo hai yếu tố quan trọng. Đầu tiên là kết nối với VPS của bạn một cách an toàn. Công cụ phổ biến nhất để làm điều này là SSH (Secure Shell), một giao thức mã hóa giúp tạo ra một đường hầm bảo mật giữa máy tính của bạn và máy chủ. Bạn có thể sử dụng các phần mềm như PuTTY trên Windows hoặc Terminal có sẵn trên macOS và Linux để đăng nhập.
Thứ hai, bạn cần kiểm tra quyền hạn của người dùng mà bạn đang đăng nhập. Trong môi trường Linux, có hai loại người dùng chính: người dùng thường và người dùng quản trị (root). Người dùng root có toàn quyền trên hệ thống, trong khi người dùng thường có quyền hạn giới hạn. Để thay đổi mật khẩu của chính mình, bạn chỉ cần đăng nhập bằng tài khoản đó. Tuy nhiên, nếu muốn đổi mật khẩu cho một người dùng khác, bạn cần có quyền root hoặc quyền sudo (Super User Do) để thực thi lệnh với tư cách quản trị.
Các bước đổi mật khẩu VPS trên Linux
Khi đã đăng nhập thành công vào VPS qua SSH và có đủ quyền hạn, việc đổi mật khẩu trở nên vô cùng đơn giản với lệnh passwd.
Để đổi mật khẩu cho tài khoản bạn đang đăng nhập, chỉ cần gõ lệnh sau và nhấn Enter:passwd
Hệ thống sẽ yêu cầu bạn nhập mật khẩu hiện tại để xác thực. Sau đó, bạn cần nhập mật khẩu mới và xác nhận lại mật khẩu mới một lần nữa. Lưu ý rằng khi bạn gõ mật khẩu, các ký tự sẽ không hiển thị trên màn hình. Đây là một tính năng bảo mật của Linux để tránh người khác nhìn trộm.
Nếu bạn là quản trị viên và muốn thay đổi mật khẩu cho một người dùng cụ thể, hãy sử dụng lệnh sau (thay ten_nguoi_dung bằng tên tài khoản bạn muốn đổi):sudo passwd ten_nguoi_dung
Với lệnh này, hệ thống sẽ không yêu cầu mật khẩu cũ của người dùng đó mà cho phép bạn đặt trực tiếp mật khẩu mới.
Sau khi hoàn tất, để chắc chắn rằng mật khẩu đã được thay đổi thành công, bạn nên đăng xuất khỏi phiên SSH hiện tại (exit) và thử đăng nhập lại bằng mật khẩu mới. Nếu đăng nhập thành công, xin chúc mừng, bạn đã hoàn thành việc bảo vệ tài khoản của mình!
Hướng dẫn đổi mật khẩu VPS trên Windows Server bằng công cụ quản lý người dùng
Khác với Linux, Windows Server cung cấp một giao diện đồ họa trực quan, giúp việc quản trị người dùng, bao gồm cả đổi mật khẩu, trở nên dễ dàng hơn cho những ai không quen thuộc với dòng lệnh. Bạn sẽ tương tác chủ yếu qua các cửa sổ và menu, giống như trên máy tính Windows thông thường.
Truy cập vào công cụ quản lý người dùng trên Windows Server
Để bắt đầu, bạn cần truy cập vào VPS Windows của mình thông qua Remote Desktop Protocol (RDP). Khi đã đăng nhập thành công với tài khoản quản trị, có hai cách phổ biến để mở công cụ quản lý người dùng.
Cách nhanh nhất là sử dụng hộp thoại “Run”. Bạn nhấn tổ hợp phím Windows + R, gõ compmgmt.msc vào ô trống và nhấn Enter. Cửa sổ Computer Management sẽ hiện ra ngay lập tức.
Cách thứ hai là thông qua Server Manager, công cụ quản lý trung tâm của Windows Server. Bạn mở Server Manager, vào menu “Tools” ở góc trên bên phải và chọn “Computer Management”.
Khi cửa sổ Computer Management đã mở, bạn hãy điều hướng theo cây thư mục bên trái: System Tools > Local Users and Groups > Users. Tại đây, bạn sẽ thấy danh sách tất cả các tài khoản người dùng hiện có trên VPS của mình.
Các bước đổi mật khẩu VPS trên Windows Server
Quy trình đổi mật khẩu trên Windows Server rất trực quan. Đầu tiên, trong danh sách người dùng, bạn hãy tìm đến tài khoản mà mình muốn thay đổi mật khẩu.
Tiếp theo, nhấp chuột phải vào tên người dùng đó và chọn “Set Password…” từ menu ngữ cảnh. Một cửa sổ cảnh báo sẽ xuất hiện, thông báo rằng việc đặt lại mật khẩu có thể gây ra mất quyền truy cập vào một số dữ liệu được mã hóa. Đối với hầu hết các trường hợp thông thường, bạn có thể yên tâm nhấn “Proceed”.
Một cửa sổ mới sẽ hiện ra, yêu cầu bạn nhập mật khẩu mới và xác nhận lại mật khẩu đó. Hãy điền một mật khẩu mạnh vào hai ô này và nhấn “OK”. Hệ thống sẽ thông báo mật khẩu đã được thay đổi thành công.
Cuối cùng, để kiểm tra, bạn nên ngắt kết nối phiên RDP hiện tại và thử đăng nhập lại vào VPS bằng tài khoản vừa đổi với mật khẩu mới. Nếu mọi thứ diễn ra suôn sẻ, bạn đã cập nhật thành công lớp bảo vệ quan trọng cho máy chủ Windows của mình.
Các lưu ý khi đổi mật khẩu để đảm bảo an toàn
Việc đổi mật khẩu không chỉ đơn thuần là thay chuỗi ký tự cũ bằng một chuỗi ký tự mới. Để thực sự hiệu quả, bạn cần tuân thủ các nguyên tắc về việc tạo và quản lý mật khẩu. Một mật khẩu mạnh và những thói quen tốt sẽ là hàng rào vững chắc bảo vệ VPS của bạn.
Cách đặt mật khẩu mạnh, bảo mật
Một mật khẩu mạnh không phải là một từ có trong từ điển hay thông tin cá nhân dễ đoán. Nó là một sự kết hợp ngẫu nhiên và phức tạp, gây khó khăn cho các công cụ dò mật khẩu tự động. Hãy tuân thủ các quy tắc sau:
- Độ dài là sức mạnh: Mật khẩu của bạn nên có độ dài tối thiểu từ 12-16 ký tự. Càng dài, mật khẩu càng khó bị bẻ khóa bằng phương pháp tấn công vũ phu (brute-force).
- Kết hợp đa dạng: Luôn kết hợp đầy đủ các loại ký tự, bao gồm chữ hoa (A-Z), chữ thường (a-z), chữ số (0-9) và các ký tự đặc biệt (!@#$%^&*). Sự đa dạng này làm tăng số lượng tổ hợp khả thi một cách đáng kể.
- Tránh thông tin cá nhân: Tuyệt đối không sử dụng các thông tin dễ đoán như tên, ngày sinh, số điện thoại, tên thú cưng hay các chuỗi ký tự lặp lại như “123456”, “password”, “qwerty”.
- Không trùng lặp: Mỗi tài khoản, mỗi dịch vụ nên có một mật khẩu riêng biệt. Việc sử dụng chung một mật khẩu cho nhiều nơi sẽ tạo ra rủi ro dây chuyền: nếu một dịch vụ bị rò rỉ, tất cả các tài khoản khác của bạn cũng sẽ gặp nguy hiểm.
Thói quen bảo mật khi đổi mật khẩu
Tạo ra một mật khẩu mạnh chỉ là bước đầu tiên. Việc duy trì an toàn cho nó đòi hỏi những thói quen tốt trong quá trình sử dụng và thay đổi.
Đầu tiên, hãy tạo thói quen thay đổi mật khẩu định kỳ, ví dụ như mỗi 90 ngày một lần. Điều này giúp giảm thiểu rủi ro trong trường hợp mật khẩu của bạn đã bị lộ mà bạn không hay biết. Đối với các tài khoản quản trị có quyền truy cập cao, việc thay đổi thường xuyên lại càng quan trọng hơn.
Thứ hai, và cực kỳ quan trọng, là không bao giờ chia sẻ mật khẩu qua các kênh không an toàn như email, tin nhắn văn bản, hay các ứng dụng chat thông thường. Những kênh này không được mã hóa đầu cuối một cách tin cậy và có thể bị kẻ xấu theo dõi. Nếu bắt buộc phải chia sẻ thông tin đăng nhập, hãy sử dụng các công cụ quản lý mật khẩu có tính năng chia sẻ an toàn.
Tăng cường bảo mật cho VPS sau khi đổi mật khẩu
Thay đổi mật khẩu mạnh là tuyến phòng thủ đầu tiên và cơ bản nhất. Tuy nhiên, để xây dựng một pháo đài bảo mật thực sự vững chắc cho VPS, bạn nên kết hợp thêm nhiều lớp bảo vệ khác. Việc này giúp giảm thiểu rủi ro ngay cả khi mật khẩu của bạn vô tình bị lộ.
Một trong những biện pháp hiệu quả nhất là kích hoạt xác thực hai yếu tố (2FA – Two-Factor Authentication). 2FA yêu cầu bạn cung cấp một yếu tố thứ hai bên cạnh mật khẩu để xác minh danh tính, thường là một mã số ngẫu nhiên được tạo ra từ ứng dụng trên điện thoại (như Google Authenticator hoặc Authy). Điều này có nghĩa là kể cả khi kẻ tấn công có được mật khẩu của bạn, họ vẫn không thể đăng nhập nếu không có chiếc điện thoại của bạn.
Tiếp theo, hãy cấu hình tường lửa (Firewall) một cách chặt chẽ. Tường lửa hoạt động như một người gác cổng kỹ thuật số, kiểm soát mọi lưu lượng mạng ra vào VPS của bạn. Bạn nên thiết lập quy tắc chỉ cho phép các kết nối cần thiết, ví dụ như chỉ mở cổng 22 cho SSH, cổng 3389 cho RDP, và cổng 80/443 cho web. Hơn nữa, bạn có thể giới hạn truy cập vào các cổng quản trị này chỉ từ những địa chỉ IP tĩnh và đáng tin cậy của bạn, chặn đứng mọi nỗ lực truy cập từ các địa điểm khác.
Cuối cùng, hãy tập thói quen theo dõi nhật ký đăng nhập (login logs). Cả Linux và Windows Server đều ghi lại chi tiết các lần đăng nhập thành công và thất bại. Bằng cách thường xuyên kiểm tra các file log này (ví dụ /var/log/auth.log trên Ubuntu/Debian hoặc Event Viewer trên Windows), bạn có thể sớm phát hiện các hoạt động bất thường, chẳng hạn như nhiều lần đăng nhập thất bại từ một IP lạ, và kịp thời có biện pháp ứng phó.
Xử lý sự cố khi không thể đổi mật khẩu VPS
Trong một số trường hợp, quá trình đổi mật khẩu có thể không diễn ra suôn sẻ như mong đợi. Việc gặp phải lỗi là điều bình thường, quan trọng là bạn biết cách xác định nguyên nhân và tìm ra giải pháp. Dưới đây là một số sự cố phổ biến và cách khắc phục trên cả hai hệ điều hành.
Lỗi quyền hạn khi đổi mật khẩu trên Linux
Một trong những lỗi phổ biến nhất khi sử dụng lệnh passwd trên Linux là nhận được thông báo “Permission denied”. Lỗi này xuất hiện khi bạn đang cố gắng thực hiện một hành động mà tài khoản của bạn không có đủ quyền.
Ví dụ, nếu bạn đăng nhập bằng một tài khoản người dùng thường và cố gắng đổi mật khẩu cho một người dùng khác (kể cả root), bạn sẽ gặp lỗi này. Lý do là chỉ có quản trị viên (root hoặc người dùng có quyền sudo) mới có thể thay đổi mật khẩu của các tài khoản khác.
Cách xử lý rất đơn giản: hãy đảm bảo rằng bạn đang thực thi lệnh với quyền quản trị. Nếu bạn có quyền sudo, hãy thêm sudo vào trước lệnh, ví dụ: sudo passwd ten_nguoi_dung. Lệnh này sẽ yêu cầu bạn nhập mật khẩu của chính tài khoản bạn đang dùng (để xác thực quyền sudo), sau đó cho phép bạn đặt mật khẩu mới cho người dùng kia. Nếu bạn không có quyền sudo, bạn cần liên hệ với quản trị viên máy chủ để được hỗ trợ.
Lỗi không đổi được mật khẩu trên Windows Server
Trên Windows Server, việc đổi mật khẩu qua giao diện đồ họa thường ít gặp lỗi hơn, nhưng không phải là không có. Một số vấn đề bạn có thể gặp phải bao gồm việc tùy chọn “Set Password” bị mờ đi hoặc nhận được thông báo lỗi sau khi nhập mật khẩu mới.
Nguyên nhân phổ biến nhất là bạn không đăng nhập bằng tài khoản có quyền quản trị (Administrator). Hãy chắc chắn rằng bạn đã đăng nhập với tư cách quản trị viên hoặc mở công cụ Computer Management bằng cách nhấp chuột phải và chọn “Run as administrator”.
Một nguyên nhân khác có thể là do các chính sách bảo mật (Group Policy) của hệ thống. Ví dụ, quản trị viên hệ thống có thể đã thiết lập các yêu cầu phức tạp về mật khẩu (độ dài tối thiểu, phải có ký tự đặc biệt…) mà mật khẩu mới của bạn không đáp ứng. Trong trường hợp này, hãy thử đặt một mật khẩu phức tạp hơn. Ngoài ra, hãy kiểm tra trạng thái tài khoản để đảm bảo nó không bị khóa (locked out) hoặc vô hiệu hóa (disabled).
Best Practices
Để việc quản lý mật khẩu và bảo mật VPS thực sự hiệu quả và chuyên nghiệp, việc tuân thủ các quy trình tốt nhất (Best Practices) là vô cùng cần thiết. Đây là những nguyên tắc đã được đúc kết từ kinh nghiệm của các chuyên gia an ninh mạng trên toàn thế giới, giúp bạn giảm thiểu rủi ro và vận hành hệ thống một cách an toàn.
- Luôn tạo bản sao lưu trước khi thay đổi lớn: Mặc dù đổi mật khẩu là một thao tác tương đối an toàn, nhưng trước khi thực hiện bất kỳ thay đổi quan trọng nào trên hệ thống, việc có một bản sao lưu (backup) gần nhất luôn là một chính sách bảo hiểm thông minh. Nó giúp bạn nhanh chóng khôi phục lại trạng thái cũ nếu có sự cố không mong muốn xảy ra.
- Sử dụng trình quản lý mật khẩu: Cố gắng ghi nhớ hàng chục mật khẩu mạnh và duy nhất cho mỗi dịch vụ là điều gần như không thể. Hãy để công nghệ giúp bạn. Sử dụng một trình quản lý mật khẩu uy tín như Bitwarden, 1Password, hoặc KeePass để tạo, lưu trữ và tự động điền các mật khẩu phức tạp một cách an toàn. Bạn chỉ cần nhớ một mật khẩu chủ duy nhất.
- Không bao giờ dùng mật khẩu mặc định: Khi nhận một VPS mới từ nhà cung cấp, việc đầu tiên bạn phải làm là thay đổi ngay lập tức tất cả các mật khẩu mặc định. Mật khẩu mặc định thường rất yếu và được công khai, khiến máy chủ của bạn trở thành mục tiêu dễ dàng cho các cuộc tấn công tự động.
- Thường xuyên kiểm tra và cập nhật chính sách bảo mật: An ninh mạng không phải là công việc làm một lần rồi thôi. Bạn cần thường xuyên xem xét lại các tài khoản người dùng, loại bỏ những tài khoản không còn sử dụng, kiểm tra lại các quy tắc tường lửa và cập nhật phần mềm hệ thống để vá các lỗ hổng bảo mật mới được phát hiện.
Kết luận
Qua những hướng dẫn chi tiết của AZWEB, hy vọng bạn đã nắm vững cách thay đổi mật khẩu VPS trên cả Linux Server và Windows Server. Việc này không chỉ là một thao tác kỹ thuật đơn thuần mà còn là một hành động thiết yếu để củng cố hàng rào bảo vệ cho tài sản số của bạn. Một mật khẩu mạnh, được thay đổi định kỳ chính là lớp phòng thủ đầu tiên và quan trọng nhất, giúp ngăn chặn hiệu quả các truy cập trái phép và bảo vệ dữ liệu khỏi những rủi ro tiềm ẩn.
Hãy nhớ rằng, bảo mật là một quá trình liên tục. Bên cạnh việc đổi mật khẩu, việc áp dụng các biện pháp bổ sung như xác thực hai yếu tố (2FA), cấu hình tường lửa chặt chẽ và thường xuyên theo dõi hệ thống sẽ tạo nên một hệ sinh thái bảo mật đa lớp, vững chắc hơn rất nhiều. Điều này đảm bảo rằng máy chủ của bạn luôn hoạt động ổn định, an toàn, giúp bạn tập trung vào việc phát triển kinh doanh và sáng tạo nội dung.
Đừng chần chừ, hãy biến kiến thức thành hành động. AZWEB khuyến khích bạn hãy bắt đầu rà soát và đổi mật khẩu VPS của mình ngay hôm nay. Mỗi bước nhỏ bạn thực hiện đều góp phần xây dựng một không gian mạng an toàn hơn cho chính bạn và khách hàng của mình.
