Tác giả: Bùi Mạnh Đức 
0 
30 
Copy Link
Bookmark
Bạn đã bao giờ cố gắng nhấp vào một nút trên trang web, và ngay khoảnh khắc cuối cùng, một quảng cáo đột ngột xuất hiện và đẩy nút đó xuống, khiến bạn nhấp nhầm chưa? Trải nghiệm khó chịu này chính là một ví dụ điển hình của việc “dịch chuyển bố cục”. Sự ổn định của giao diện khi trang đang tải là một yếu tố cực kỳ quan trọng, quyết định trực tiếp đến sự hài lòng của người dùng. Khi các thành phần trên trang nhảy lung tung, nó không chỉ gây bực bội mà còn làm giảm uy tín và tính chuyên nghiệp của website. Để giải quyết vấn đề này, Google đã giới thiệu chỉ số Dịch chuyển Bố cục Tích lũy (Cumulative Layout Shift – CLS). Đây là một thước đo tiêu chuẩn để lượng hóa mức độ bất ổn định về mặt thị giác của một trang web. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng AZWEB tìm hiểu chi tiết CLS là gì, nguyên nhân gây ra nó, cách đo lường và các kỹ thuật tối ưu hiệu quả để cải thiện trải nghiệm người dùng và nâng cao thứ hạng SEO.
Định nghĩa chỉ số Cumulative Layout Shift (CLS)
CLS là gì?
Cumulative Layout Shift (CLS) là một trong ba chỉ số quan trọng của Core Web Vitals, được Google sử dụng để đo lường sự ổn định về mặt thị giác của một trang web. Nói một cách đơn giản, CLS đo lường tổng số điểm của tất cả các lần dịch chuyển bố cục không mong muốn xảy ra trong suốt vòng đời của trang. Một lần dịch chuyển bố cục xảy ra khi một phần tử hiển thị trên trang thay đổi vị trí của nó từ khung hiển thị này sang khung hiển thị tiếp theo. Chỉ số này được tính toán dựa trên hai yếu tố chính: “phần trăm tác động” (impact fraction) – tức là khu vực màn hình bị ảnh hưởng bởi sự dịch chuyển, và “phần trăm khoảng cách” (distance fraction) – tức là quãng đường mà phần tử đó đã di chuyển. Bằng cách nhân hai yếu tố này, CLS cung cấp một con số cụ thể để đánh giá mức độ nghiêm trọng của sự bất ổn định, giúp nhà phát triển web xác định và khắc phục sự cố một cách chính xác.
Ý nghĩa của chỉ số CLS trong trải nghiệm người dùng
Chỉ số CLS có ý nghĩa vô cùng to lớn đối với trải nghiệm người dùng (UX). Một điểm CLS cao là dấu hiệu cho thấy trang web của bạn đang gây ra sự khó chịu và nhầm lẫn cho người truy cập. Hãy tưởng tượng người dùng đang đọc một bài viết và văn bản đột ngột nhảy xuống để nhường chỗ cho một hình ảnh vừa tải xong, làm họ mất dấu dòng đang đọc. Tệ hơn nữa, họ có thể đang định nhấn nút “Hủy” nhưng một banner quảng cáo bất ngờ xuất hiện và đẩy nút “Xác nhận” vào đúng vị trí đó, dẫn đến những thao tác ngoài ý muốn. Những trải nghiệm tiêu cực này làm giảm đáng kể sự hài lòng và tin tưởng của người dùng. Một website có điểm CLS thấp (dưới 0.1) cho thấy bố cục trang ổn định, đáng tin cậy và thân thiện, giúp người dùng tương tác một cách mượt mà và tự tin, từ đó cải thiện tỷ lệ chuyển đổi và giữ chân khách hàng hiệu quả hơn.
Nguyên nhân gây ra hiệu ứng dịch chuyển bố cục trong quá trình tải trang
Các yếu tố phổ biến dẫn đến CLS cao
Có nhiều nguyên nhân phổ biến dẫn đến chỉ số CLS cao, và hầu hết đều liên quan đến việc tài nguyên được tải mà không có không gian được xác định trước. Thủ phạm hàng đầu là hình ảnh, video, và iframe không được thiết lập thuộc tính width và height. Khi đó, trình duyệt không biết phải dành ra bao nhiêu không gian cho chúng, và khi các tệp đa phương tiện này tải xong, chúng sẽ đột ngột xuất hiện và đẩy các nội dung xung quanh ra xa. Một nguyên nhân phổ biến khác là các thành phần động như quảng cáo, widget mạng xã hội, hoặc các biểu mẫu nhúng. Những yếu tố này thường được tải không đồng bộ và có kích thước thay đổi, gây ra sự xáo trộn bố cục bất ngờ. Ngoài ra, việc tải các font chữ tùy chỉnh (web fonts) cũng có thể gây ra hiện tượng dịch chuyển, khi văn bản ban đầu hiển thị bằng font hệ thống rồi đột ngột thay đổi kích thước khi font mới được áp dụng.
Ảnh hưởng của mã nguồn và kỹ thuật thiết kế tới CLS
Ngoài các yếu tố về nội dung, mã nguồn và kỹ thuật thiết kế web cũng đóng vai trò quan trọng gây ra CLS. Việc sử dụng JavaScript để chèn nội dung động vào trang mà không dành sẵn một không gian giữ chỗ (placeholder) là một lỗi thường gặp. Ví dụ, một banner thông báo được thêm vào đầu trang sau khi trang đã hiển thị sẽ đẩy toàn bộ nội dung bên dưới xuống, tạo ra một điểm CLS rất lớn. Bên cạnh đó, mã CSS được viết không tối ưu cũng có thể là nguyên nhân. Việc sử dụng các thuộc tính CSS làm thay đổi hình dạng hoặc vị trí của một phần tử, như width, height, top, left, thay vì các thuộc tính hiệu quả hơn như transform, có thể buộc trình duyệt phải tính toán lại toàn bộ bố cục trang. Cuối cùng, việc tải tài nguyên một cách bất đồng bộ tuy tốt cho tốc độ nhưng nếu không được quản lý cẩn thận, việc các thành phần xuất hiện không theo thứ tự có thể liên tục làm xáo trộn cấu trúc trang, gây ra trải nghiệm khó chịu cho người dùng.
Phương pháp phân tích và đo lường CLS
Cách sử dụng Google PageSpeed Insights để kiểm tra CLS
Google PageSpeed Insights (PSI) là công cụ miễn phí và mạnh mẽ nhất để bắt đầu phân tích CLS. Cách sử dụng rất đơn giản: bạn chỉ cần dán URL trang web của mình vào và chạy phân tích. Trong báo cáo kết quả, CLS là một trong ba chỉ số chính của Core Web Vitals. PSI sẽ cung cấp hai loại dữ liệu: “Dữ liệu thực nghiệm” (Field Data) thu thập từ người dùng thực tế trong 28 ngày qua và “Dữ liệu chẩn đoán” (Lab Data) được mô phỏng trong một môi trường được kiểm soát. Báo cáo sẽ phân loại điểm CLS của bạn là “Tốt” (dưới 0.1), “Cần cải thiện” (từ 0.1 đến 0.25), hoặc “Kém” (trên 0.25). Quan trọng hơn, PSI sẽ chỉ ra chính xác những phần tử nào trên trang đang gây ra dịch chuyển bố cục trong phần “Chẩn đoán”, giúp bạn xác định nguyên nhân gốc rễ một cách nhanh chóng.
Công cụ và kỹ thuật khác để đo lường CLS
Ngoài PageSpeed Insights, có nhiều công cụ hữu ích khác để đo lường và theo dõi CLS. Công cụ dành cho nhà phát triển Chrome DevTools tích hợp sẵn Lighthouse, cho phép bạn chạy kiểm tra hiệu suất ngay trên trình duyệt của mình và nhận báo cáo chi tiết về CLS. Thẻ “Performance” trong DevTools còn cho phép bạn ghi lại quá trình tải trang và trực quan hóa từng lần dịch chuyển bố cục trên một dòng thời gian. Để theo dõi CLS trong thời gian thực, tiện ích mở rộng “Web Vitals” cho Chrome là một lựa chọn tuyệt vời, nó hiển thị điểm CLS ngay trên thanh công cụ khi bạn duyệt web. Ở quy mô lớn hơn, Google Search Console cung cấp báo cáo “Core Web Vitals”, tổng hợp dữ liệu CLS từ tất cả người dùng trên toàn bộ trang web của bạn. Báo cáo này giúp bạn xác định các nhóm URL đang gặp vấn đề về CLS để có kế hoạch ưu tiên khắc phục một cách hệ thống.
Các kỹ thuật tối ưu để giảm thiểu CLS
Thiết lập kích thước cố định cho ảnh và các phần tử đa phương tiện
Một trong những cách hiệu quả và đơn giản nhất để giảm CLS là luôn luôn xác định kích thước cho hình ảnh và các phần tử đa phương tiện khác như video hay iframe. Bằng cách thêm thuộc tính width và height trực tiếp vào thẻ HTML, bạn đã thông báo cho trình duyệt biết chính xác không gian cần thiết để dành cho phần tử đó ngay cả trước khi nó được tải về. Trình duyệt sẽ giữ lại một khoảng trống đúng kích thước, và khi hình ảnh tải xong, nó sẽ lấp đầy vào khoảng trống đó mà không làm xê dịch bất kỳ nội dung nào khác. Đối với thiết kế đáp ứng (responsive), bạn không cần lo lắng về việc kích thước cố định sẽ làm vỡ giao diện. Chỉ cần thiết lập width và height và kết hợp với CSS height: auto; hoặc max-width: 100%;, trình duyệt sẽ tự động duy trì tỷ lệ khung hình chính xác trên mọi kích thước màn hình.
Tối ưu tải tài nguyên và kiểm soát các thành phần động
Đối với các thành phần động như quảng cáo, banner, hay nội dung được chèn bằng JavaScript, việc kiểm soát không gian hiển thị là chìa khóa để giảm CLS. Thay vì để chúng xuất hiện đột ngột, hãy tạo ra một vùng chứa (container) với kích thước cố định bằng CSS. Ví dụ, bạn có thể tạo một thẻ <div> với min-height cụ thể để giữ chỗ cho banner quảng cáo. Bằng cách này, dù quảng cáo có tải chậm hay thậm chí không hiển thị, bố cục chung của trang vẫn được giữ ổn định. Kỹ thuật tải lười (lazy loading) cho hình ảnh và video cũng cần được triển khai cẩn thận, đảm bảo rằng không gian cho chúng đã được giữ chỗ trước. Về font chữ, sử dụng thuộc tính CSS font-display: swap; sẽ giúp giảm thiểu sự dịch chuyển bằng cách cho phép trình duyệt hiển thị văn bản bằng font hệ thống ngay lập tức, sau đó hoán đổi sang font tùy chỉnh khi nó đã sẵn sàng.
Ảnh hưởng của CLS đến SEO và chất lượng website
CLS trong Core Web Vitals và xếp hạng tìm kiếm Google
Cumulative Layout Shift không chỉ là một chỉ số về trải nghiệm người dùng; nó còn là một yếu tố xếp hạng trực tiếp của Google. CLS là một phần không thể thiếu của Core Web Vitals, bộ ba chỉ số mà Google sử dụng để đo lường và đánh giá trải nghiệm tổng thể của một trang web. Kể từ bản cập nhật “Page Experience” năm 2021, Google đã chính thức tích hợp Core Web Vitals vào thuật toán Google xếp hạng tìm kiếm của mình. Điều này có nghĩa là các trang web có điểm CLS kém (cùng với LCP và FID/INP kém) có thể bị xếp hạng thấp hơn so với các đối thủ cạnh tranh mang lại trải nghiệm người dùng tốt hơn. Google muốn đảm bảo rằng những kết quả hàng đầu không chỉ chứa thông tin liên quan mà còn phải cung cấp một trải nghiệm duyệt web mượt mà, ổn định và không gây khó chịu. Do đó, tối ưu CLS không còn là một lựa chọn, mà là một yêu cầu bắt buộc cho bất kỳ chiến lược SEO thành công nào.
Ảnh hưởng tiêu cực của CLS cao đến tỷ lệ thoát và chuyển đổi
Tác động của CLS cao vượt ra ngoài phạm vi SEO và ảnh hưởng trực tiếp đến các chỉ số kinh doanh quan trọng. Khi người dùng gặp phải một trang web có bố cục liên tục thay đổi, sự thất vọng sẽ tăng lên nhanh chóng. Điều này dẫn đến một hệ quả tất yếu là tỷ lệ thoát (bounce rate) cao hơn, vì người dùng sẽ sớm từ bỏ và tìm kiếm một trang web khác đáng tin cậy hơn. Một tỷ lệ thoát cao không chỉ làm giảm lưu lượng truy cập mà còn gửi tín hiệu tiêu cực đến Google rằng trang của bạn không đáp ứng được nhu cầu của người tìm kiếm. Nghiêm trọng hơn, CLS có thể phá hỏng tỷ lệ chuyển đổi. Nếu người dùng vô tình nhấp vào một quảng cáo thay vì nút “Thêm vào giỏ hàng” hoặc gặp khó khăn khi điền vào biểu mẫu vì các trường nhập liệu cứ nhảy lung tung, khả năng họ hoàn thành giao dịch sẽ giảm đi đáng kể. Một trải nghiệm tồi tệ có thể làm mất đi một khách hàng tiềm năng mãi mãi.
Công cụ hỗ trợ kiểm tra và cải thiện CLS
Google PageSpeed Insights và Google Lighthouse
Google PageSpeed Insights và Lighthouse là bộ đôi công cụ không thể thiếu trong quá trình tối ưu CLS. PageSpeed Insights cung cấp một cái nhìn tổng quan nhanh chóng và kết hợp cả dữ liệu thực tế từ người dùng lẫn dữ liệu mô phỏng. Điểm mạnh của nó là khả năng phân tích một URL cụ thể và đưa ra các đề xuất cải tiến rõ ràng. Báo cáo của PSI sẽ liệt kê các “Cơ hội” và “Chẩn đoán”, trong đó phần “Tránh các dịch chuyển bố cục lớn” sẽ chỉ đích danh các phần tử HTML nào đang gây ra CLS cao nhất trên trang của bạn. Lighthouse, được tích hợp sẵn trong Chrome DevTools, cung cấp một phân tích sâu hơn về mặt kỹ thuật. Bạn có thể chạy Lighthouse trên bất kỳ trang nào, kể cả các trang đang trong quá trình phát triển trên máy local, để kiểm tra CLS trước khi triển khai. Cả hai công cụ này đều cung cấp những thông tin chi tiết và hữu ích, giúp bạn biến việc tối ưu CLS từ lý thuyết thành hành động cụ thể.
Các công cụ bổ trợ khác
Bên cạnh các công cụ chính của Google, có nhiều dịch vụ và tiện ích khác có thể hỗ trợ bạn kiểm tra và cải thiện CLS. Tiện ích mở rộng Web Vitals cho Chrome là một công cụ cực kỳ tiện lợi để các nhà phát triển và SEOer theo dõi các chỉ số Core Web Vitals, bao gồm CLS, trong thời gian thực ngay khi duyệt trang. Nó giúp phát hiện nhanh các vấn đề về dịch chuyển bố cục trong quá trình tương tác thực tế. Google Search Console là công cụ bắt buộc phải có để theo dõi sức khỏe tổng thể của website. Báo cáo Core Web Vitals trong Search Console sẽ nhóm các URL của bạn thành “Kém”, “Cần cải thiện”, và “Tốt” dựa trên dữ liệu người dùng thực, giúp bạn xác định các vấn đề trên quy mô lớn và theo dõi tiến trình khắc phục. Ngoài ra, các dịch vụ kiểm tra trải nghiệm người dùng chuyên sâu như Hotjar hay Clarity có thể cung cấp các bản ghi phiên (session recordings), cho bạn thấy chính xác cách người dùng tương tác với trang và những điểm nào gây ra dịch chuyển bố cục khó chịu.
Vấn đề phổ biến và cách xử lý
Ảnh tải chậm làm dịch chuyển bố cục
Đây là vấn đề phổ biến nhất gây ra CLS. Khi một hình ảnh không có kích thước xác định được tải về, nó sẽ chiếm một không gian bằng không ban đầu, và khi tải xong, nó đột ngột chiếm diện tích thực, đẩy mọi thứ xung quanh xuống. Giải pháp rất đơn giản nhưng cực kỳ hiệu quả: luôn luôn thêm thuộc tính width và height vào thẻ <img>. Điều này cho phép trình duyệt dành sẵn một khoảng không gian chính xác cho hình ảnh đó. Để đảm bảo hình ảnh hiển thị tốt trên mọi thiết bị, hãy kết hợp với CSS max-width: 100%; và height: auto;. Ngoài ra, hãy tối ưu hóa kích thước tệp ảnh bằng cách sử dụng các định dạng hiện đại như WebP và nén ảnh một cách hợp lý để chúng tải nhanh hơn. Sử dụng các kỹ thuật như lazy loading cho các ảnh nằm ngoài màn hình đầu tiên cũng giúp cải thiện tốc độ tải trang ban đầu, nhưng hãy nhớ luôn kết hợp với việc xác định kích thước.
Nội dung động hoặc quảng cáo gây CLS cao
Quảng cáo và các nội dung động khác (như banner cookie, thông báo khuyến mãi) là những thủ phạm hàng đầu gây ra CLS cao. Chúng thường được tải từ các nguồn bên thứ ba và có kích thước không thể đoán trước. Để xử lý vấn đề này, nguyên tắc vàng là “giữ chỗ”. Trước khi chèn quảng cáo hoặc nội dung động, hãy sử dụng CSS để tạo một phần tử giữ chỗ (placeholder) có kích thước cố định (ví dụ: min-height). Khi quảng cáo được tải, nó sẽ lấp vào không gian đã được dành sẵn này thay vì làm xáo trộn bố cục. Nếu không có quảng cáo nào hiển thị, không gian đó có thể được thu gọn lại hoặc hiển thị một nội dung thay thế. Đối với các banner thông báo, thay vì chèn chúng vào phía trên cùng và đẩy toàn bộ trang xuống, hãy cân nhắc sử dụng các giải pháp ít xâm lấn hơn như một lớp phủ (overlay) hoặc một thanh thông báo cố định ở cuối màn hình mà không làm ảnh hưởng đến luồng nội dung chính.
Thực hành tối ưu CLS tốt nhất
Để đảm bảo trang web của bạn luôn duy trì điểm CLS tốt, việc áp dụng các phương pháp thực hành tốt nhất một cách nhất quán là vô cùng quan trọng. Đây không phải là một công việc làm một lần rồi quên, mà là một quy trình cải tiến liên tục.
- Luôn định nghĩa kích thước cho media: Đây là quy tắc quan trọng nhất. Hãy tạo thói quen luôn thêm thuộc tính
widthvàheightcho tất cả các thẻ <img>, <video>, và <iframe>. Điều này giúp trình duyệt giữ chỗ chính xác cho các phần tử này. - Dành không gian cho nội dung động: Đối với quảng cáo, nội dung nhúng, và các thành phần được chèn bằng JavaScript, hãy luôn sử dụng một vùng chứa với kích thước cụ thể để tránh việc chúng xuất hiện bất ngờ và gây dịch chuyển.
- Tránh chèn nội dung phía trên nội dung hiện có: Trừ khi hành động này là kết quả của một tương tác từ người dùng (ví dụ: nhấp vào nút “Xem thêm”), đừng bao giờ chèn nội dung mới vào phía trên nội dung đã được tải.
- Tối ưu hóa việc tải font chữ: Sử dụng các thuộc tính như
font-display: swapvà preload các font chữ quan trọng để giảm thiểu sự thay đổi bố cục do font gây ra. - Sử dụng animation một cách thông minh: Ưu tiên sử dụng thuộc tính
transformcủa CSS cho các hoạt ảnh thay vì các thuộc tính ảnh hưởng đến bố cục nhưheight,width, hoặctop,left. - Thường xuyên kiểm tra và đo lường: Sử dụng Google PageSpeed Insights, Search Console, và các công cụ khác để theo dõi điểm CLS của bạn một cách định kỳ và nhanh chóng phát hiện các vấn đề mới phát sinh.
Kết luận
Tóm lại, Cumulative Layout Shift (CLS) không chỉ là một thuật ngữ kỹ thuật phức tạp mà là một chỉ số cốt lõi phản ánh sự ổn định và chất lượng trải nghiệm mà website của bạn mang lại cho người dùng. Một điểm CLS thấp đồng nghĩa với một trang web chuyên nghiệp, đáng tin cậy, giúp người dùng tương tác một cách thoải mái và tự tin. Ngược lại, điểm CLS cao có thể gây ra sự khó chịu, làm tăng tỷ lệ thoát, giảm tỷ lệ chuyển đổi và ảnh hưởng tiêu cực đến thứ hạng SEO của bạn trên Google. Việc tối ưu CLS không phải là một nhiệm vụ quá khó khăn; nó đòi hỏi sự chú ý đến các chi tiết như xác định kích thước cho hình ảnh, quản lý không gian cho nội dung động và tối ưu hóa cách tải tài nguyên. Bằng cách áp dụng các kỹ thuật đã được thảo luận và thường xuyên sử dụng các công cụ đo lường như Google PageSpeed Insights, bạn có thể liên tục cải thiện chỉ số quan trọng này. Hãy bắt đầu kiểm tra website của bạn ngay hôm nay và thực hiện những bước cần thiết để mang lại một trải nghiệm tốt nhất cho người dùng của mình. Tại AZWEB, chúng tôi luôn sẵn sàng cung cấp các giải pháp thiết kế website chuẩn SEO chuyên nghiệp, được tối ưu hóa sẵn sàng về Core Web Vitals để giúp bạn thành công trên hành trình số.
