Tác giả: Bùi Mạnh Đức 
0 
1 
Copy Link
Bookmark
Tối ưu định dạng hình ảnh với WebP là gì, AVIF giúp tăng tốc độ tải trang và tiết kiệm băng thông, cải thiện trải nghiệm người dùng và SEO hiệu quả.
Giới thiệu
Trong thế giới kỹ thuật số ngày nay, hình ảnh không chỉ là yếu tố trang trí mà còn là linh hồn của một website. Chúng truyền tải thông điệp, thu hút cảm xúc và giữ chân người dùng hiệu quả hơn bất kỳ con chữ nào. Tuy nhiên, một thực tế không thể phủ nhận là hình ảnh cũng chính là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây chậm tốc độ tải trang. Các định dạng truyền thống như JPEG hay PNG, dù phổ biến, thường có dung lượng lớn, làm tăng thời gian chờ đợi của khách truy cập và ảnh hưởng tiêu cực đến trải nghiệm của họ. Để giải quyết vấn đề này, các định dạng hình ảnh thế hệ mới như WebP và AVIF đã ra đời. Bài viết này sẽ cùng bạn khám phá sâu hơn về các định dạng ảnh ưu việt này, lợi ích vượt trội mà chúng mang lại, cách tích hợp chúng vào website, và các phương pháp tốt nhất để tối ưu hóa hiệu suất hình ảnh một cách toàn diện.
Các định dạng hình ảnh mới nổi bật
Sự phát triển của công nghệ đã mang đến những giải pháp đột phá cho việc tối ưu hóa hình ảnh trên web. Trong đó, WebP và AVIF là hai cái tên nổi bật nhất, hứa hẹn thay thế các định dạng cũ kỹ và kém hiệu quả.
WebP – Định dạng hình ảnh nhẹ và hiệu quả
WebP, được phát triển bởi Google, là một định dạng hình ảnh hiện đại mang lại khả năng nén vượt trội cho cả ảnh có tổn hao (lossy) và không tổn hao (lossless). So với định dạng JPEG, ảnh WebP lossy có thể nhỏ hơn từ 25-34% với chất lượng hình ảnh tương đương. Còn khi so với PNG, ảnh WebP lossless nhỏ hơn tới 26%. Điều này có nghĩa là bạn có thể giảm đáng kể dung lượng của hầu hết hình ảnh trên trang mà không làm suy giảm trải nghiệm thị giác của người dùng.
Điểm cộng lớn của WebP là tính linh hoạt. Nó không chỉ hỗ trợ nén ảnh tĩnh mà còn có khả năng xử lý ảnh động (thay thế cho GIF) và ảnh có nền trong suốt (thay thế cho PNG). Việc tích hợp nhiều tính năng vào một định dạng duy nhất giúp đơn giản hóa quy trình quản lý tài nguyên và tối ưu hóa website một cách đồng bộ.
AVIF – Công nghệ định dạng tiên tiến hơn WebP
Nếu WebP là một bước tiến lớn, thì AVIF (AV1 Image File Format) chính là tương lai của hình ảnh trên web. Dựa trên chuẩn mã hóa video AV1, AVIF mang đến một cấp độ nén hoàn toàn mới. Các thử nghiệm cho thấy AVIF có thể giảm dung lượng file nhiều hơn khoảng 50% so với JPEG và khoảng 20-30% so với WebP mà vẫn giữ được chất lượng hình ảnh sắc nét.
Khả năng nén ấn tượng này giúp AVIF trở thành lựa chọn lý tưởng cho các website có yêu cầu cao về chất lượng hình ảnh nhưng vẫn cần đảm bảo tốc độ tải trang nhanh nhất. Mặc dù vẫn còn mới và đang trong giai đoạn được các trình duyệt lớn dần dần chấp nhận, tiềm năng của AVIF là không thể bàn cãi. Việc áp dụng AVIF từ sớm có thể mang lại lợi thế cạnh tranh đáng kể trong tương lai gần.
Lợi ích khi sử dụng định dạng hình ảnh mới
Chuyển đổi sang các định dạng hình ảnh hiện đại như WebP và AVIF không chỉ là một cải tiến kỹ thuật nhỏ, mà nó mang lại những lợi ích to lớn và trực tiếp cho cả doanh nghiệp và người dùng cuối.
Tăng tốc độ tải trang và trải nghiệm người dùng
Đây là lợi ích rõ ràng và quan trọng nhất. Khi dung lượng hình ảnh giảm đáng kể, thời gian cần thiết để trình duyệt tải và hiển thị nội dung cũng được rút ngắn. Một trang web tải nhanh hơn sẽ giữ chân khách truy cập hiệu quả hơn, giảm tỷ lệ thoát (bounce rate) và khuyến khích họ khám phá nhiều hơn.
Tốc độ tải trang cũng là một yếu tố cốt lõi trong bộ chỉ số Core Web Vitals của Google. Cải thiện chỉ số Largest Contentful Paint (LCP), một trong ba chỉ số chính, thường liên quan trực tiếp đến việc tối ưu thời gian tải của hình ảnh lớn nhất trên trang. Do đó, sử dụng WebP và AVIF không chỉ cải thiện trải nghiệm người dùng mà còn là một bước đi thông minh để nâng cao thứ hạng SEO của bạn.
Tiết kiệm băng thông và giảm chi phí vận hành
Đối với người dùng, đặc biệt là những người truy cập bằng mạng di động, việc tải các hình ảnh dung lượng nhẹ hơn đồng nghĩa với việc tiết kiệm dữ liệu di động. Điều này tạo ra một trải nghiệm tích cực và thân thiện hơn.
Đối với chủ sở hữu website, lợi ích về chi phí cũng rất đáng kể. Mỗi khi một người dùng truy cập, máy chủ của bạn phải gửi đi một lượng dữ liệu nhất định. Bằng cách giảm dung lượng hình ảnh, bạn sẽ giảm tổng lượng băng thông truyền tải. Điều này đặc biệt quan trọng đối với các trang web có lưu lượng truy cập cao, giúp giảm chi phí hosting và sử dụng Mạng phân phối nội dung (CDN) một cách hiệu quả hơn.
Phương pháp phân phối hình ảnh hiệu quả trên website
Sử dụng định dạng ảnh tối ưu mới chỉ là một nửa của câu chuyện. Để tối đa hóa hiệu suất, bạn cần kết hợp chúng với các kỹ thuật phân phối hình ảnh thông minh.
Kỹ thuật tải lười (lazy loading) và tải có chọn lọc
Tải lười (lazy loading) là một kỹ thuật trì hoãn việc tải các tài nguyên không cần thiết ngay lúc đầu. Đối với hình ảnh, điều này có nghĩa là các ảnh nằm ngoài màn hình xem ban đầu (below the fold) sẽ chỉ được tải khi người dùng cuộn trang đến gần chúng.
Việc áp dụng lazy loading cực kỳ đơn giản với HTML5, bạn chỉ cần thêm thuộc tính `loading=”lazy”` vào thẻ `
`. Kỹ thuật này khi kết hợp với định dạng WebP là gì/AVIF sẽ tạo ra một hiệu ứng cộng hưởng mạnh mẽ. Trang của bạn không chỉ có những hình ảnh siêu nhẹ, mà còn chỉ tải chúng khi thực sự cần thiết, giúp tốc độ tải ban đầu của trang nhanh đến mức tối đa.
Sử dụng CDN và các dịch vụ tối ưu hình ảnh
Mạng phân phối nội dung (CDN) là một hệ thống máy chủ được đặt ở nhiều vị trí địa lý khác nhau. Khi sử dụng CDN, hình ảnh của bạn sẽ được lưu trữ trên các máy chủ này và phân phối đến người dùng từ vị trí gần họ nhất, giúp giảm độ trễ mạng và tăng tốc độ tải.
Nhiều dịch vụ CDN hiện đại còn tích hợp sẵn tính năng tối ưu hình ảnh tự động. Chúng có thể tự động phát hiện trình duyệt của người dùng hỗ trợ định dạng nào (AVIF, WebP, hay JPEG) và gửi phiên bản phù hợp nhất. Hơn nữa, chúng còn có thể tự động thay đổi kích thước và nén ảnh theo thời gian thực. Việc này giúp bạn tự động hóa hoàn toàn quy trình tối ưu, tiết kiệm thời gian và đảm bảo mọi người dùng đều có trải nghiệm tốt nhất có thể.
Tích hợp và hỗ trợ các định dạng mới trên trình duyệt
Một trong những băn khoăn lớn nhất khi áp dụng công nghệ mới là vấn đề tương thích. May mắn là cả WebP và AVIF đều đang nhận được sự hỗ trợ ngày càng rộng rãi từ các trình duyệt phổ biến.
Khả năng tương thích của WebP và AVIF trên các trình duyệt phổ biến
WebP hiện đã được hỗ trợ bởi hầu hết các trình duyệt hiện đại, bao gồm Chrome, Firefox, Edge, và Safari (từ phiên bản 14 trở lên). Điều này có nghĩa là bạn có thể tự tin sử dụng WebP cho phần lớn người dùng của mình mà không gặp vấn đề gì.
AVIF là một định dạng mới hơn, nhưng cũng đang nhanh chóng được đón nhận. Chrome, Firefox và Opera đã hỗ trợ AVIF. Edge cũng đã bắt đầu hỗ trợ. Safari hiện đang trong giai đoạn thử nghiệm hỗ trợ AVIF (Technology Preview), cho thấy tương lai của định dạng này rất hứa hẹn. Dù chưa phổ biến bằng WebP, việc chuẩn bị sẵn sàng cho AVIF là một bước đi khôn ngoan.
Các kỹ thuật fallback cho trình duyệt không hỗ trợ
Vậy làm thế nào để phục vụ hình ảnh cho các trình duyệt cũ hơn không hỗ trợ WebP hay AVIF? Câu trả lời nằm ở các kỹ thuật fallback. Kỹ thuật phổ biến và hiệu quả nhất là sử dụng thẻ `
Thẻ `
Những vấn đề thường gặp và cách khắc phục
Dù lợi ích là rất lớn, quá trình chuyển đổi sang các định dạng hình ảnh mới cũng có thể đi kèm một số thách thức. Việc nhận biết và chuẩn bị trước sẽ giúp bạn triển khai một cách suôn sẻ.
Hình ảnh không hiển thị do trình duyệt không hỗ trợ
Đây là vấn đề phổ biến nhất khi triển khai không đúng cách. Nếu bạn chỉ đơn giản thay thế tất cả các tệp `.jpg` bằng `.webp` trong thẻ `
` mà không có phương án dự phòng, những người dùng trên các trình duyệt cũ sẽ chỉ thấy một biểu tượng ảnh bị hỏng.
Cách khắc phục triệt để là luôn luôn triển khai fallback. Sử dụng thẻ `
Quản lý định dạng hình ảnh đa dạng phức tạp
Việc phải tạo và lưu trữ ba phiên bản khác nhau (AVIF, WebP, JPEG) cho mỗi hình ảnh có thể trở thành một cơn ác mộng về quản lý, đặc biệt với các website có hàng ngàn tấm ảnh. Quy trình làm việc thủ công sẽ rất tốn thời gian và dễ xảy ra sai sót.
Giải pháp cho vấn đề này là tự động hóa. Bạn có thể sử dụng các plugin là gì trên nền tảng CMS của mình (ví dụ, các plugin tối ưu ảnh cho WordPress) để tự động tạo các phiên bản WebP/AVIF khi bạn tải lên một ảnh JPEG. Một lựa chọn mạnh mẽ hơn là sử dụng các dịch vụ CDN tối ưu hình ảnh. Các dịch vụ này sẽ tự động chuyển đổi và phân phối định dạng phù hợp nhất mà bạn không cần phải can thiệp thủ công.
Best Practices trong tối ưu định dạng hình ảnh
Để đạt được hiệu quả cao nhất, việc tuân thủ các nguyên tắc thực hành tốt nhất là vô cùng quan trọng. Dưới đây là những khuyến nghị hàng đầu bạn nên áp dụng.
- Luôn sử dụng WebP/AVIF cho ảnh tĩnh nếu có thể: Hãy đặt mục tiêu chuyển đổi phần lớn hình ảnh trên trang của bạn sang các định dạng mới để tận dụng tối đa lợi ích về dung lượng.
- Kết hợp lazy loading và CDN để tối ưu hiệu suất: Đừng chỉ dựa vào định dạng ảnh. Lazy loading giúp tăng tốc độ tải ban đầu, trong khi CDN đảm bảo hình ảnh được phân phối nhanh chóng đến người dùng trên toàn cầu.
- Kiểm tra khả năng tương thích trình duyệt trước khi triển khai: Sử dụng các công cụ như Phân tích website để nắm rõ trình duyệt nào hỗ trợ định dạng bạn muốn dùng, từ đó xây dựng chiến lược fallback phù hợp.
- Đừng quên backup định dạng JPEG/PNG cho fallback: Đây là mạng lưới an toàn của bạn. Luôn đảm bảo có một phiên bản ảnh phổ thông để không người dùng nào bị bỏ lại phía sau.
- Tối ưu kích thước và nén ảnh phù hợp với nhu cầu nội dung: Ngay cả với WebP/AVIF, việc chọn đúng kích thước ảnh website (dimensions) cho ảnh và mức độ nén phù hợp vẫn rất quan trọng. Đừng dùng một ảnh rộng 2000px cho một vị trí chỉ cần hiển thị 500px.
Kết luận
Tối ưu hóa hình ảnh không còn là một lựa chọn, mà là một yêu cầu bắt buộc đối với bất kỳ website hiện đại nào muốn thành công. Việc chuyển đổi từ các định dạng truyền thống như JPEG và PNG sang các định dạng thế hệ mới như WebP và AVIF mang lại những lợi ích vượt trội: tốc độ tải trang nhanh hơn, trải nghiệm người dùng mượt mà hơn, tiết kiệm băng thông và chi phí vận hành. Hơn nữa, những cải tiến này còn tác động tích cực đến thứ hạng SEO của bạn trên các công cụ tìm kiếm. Bằng cách kết hợp việc sử dụng định dạng ảnh mới với các kỹ thuật phân phối thông minh như lazy loading và CDN, bạn có thể tạo ra một trang web không chỉ đẹp về mặt hình thức mà còn mạnh mẽ về mặt hiệu suất. Bước tiếp theo dành cho bạn là hãy bắt đầu thử nghiệm. Áp dụng các kỹ thuật này cho một vài trang trên website của bạn, theo dõi sự thay đổi về tốc độ và phản hồi của người dùng, và bạn sẽ sớm nhận ra sức mạnh mà việc tối ưu hình ảnh mang lại.
